Nieuwsberichten
Rust, reinheid en regelmaat in het verpleeghuis
07 mei 2020
In een serie verhalen van bestuursleden gedurende de coronacrisis, vandaag het woord aan vicevoorzitter Inge Rinzema, sinds 2012 verpleegkundig specialist in het expertisegebied ouderenzorg in Haren (Gr.).
Momenteel werk ik op de afdeling longstay, waar kwetsbare ouderen met somatische of psychogeriatrische problematiek wonen. Advance Care Planning (ACP) is een belangrijk en waardevol onderdeel van mijn werk. ACP is een proces waarin ik als regiebehandelaar, samen met de bewoner en zijn naaste praat over de toekomst. Kan de bewoner dit niet meer zelf doordat hij niet meer wilsbekwaam is (bijvoorbeeld door dementie) dan doe ik dit samen met de wettelijk vertegenwoordiger en proberen we zoveel mogelijk te handelen in de geest van deze bewoner.
We formuleren samen met de betrokken Eerst Verantwoordelijk Verpleegkundige/Verzorgende (EVV) doelen en voorkeuren voor toekomstige medische behandeling en zorg. We benoemen samen welke waarden belangrijk zijn voor de bewoner; op welke manier wil iemand zijn laatste levensfase in het verpleeghuis doorbrengen? Waar wordt iemand gelukkig van? En waarvan juist helemaal niet?
We bespreken wensen en zorgen op lichamelijk, psychologisch, sociaal en spiritueel vlak. Wat betekent het voor iemand om eventueel ernstig ziek te worden, welke medische behandelingen worden nog wel uitgevoerd indien mogelijk, en welke niet meer? Is een ziekenhuisopname nog aan de orde, en zo ja; hoe dan? Wat is belangrijk voor iemand tijdens het leven, maar ook; wat is belangrijk voor iemand tijdens het sterven?
De ACP-afspraken leg ik vast in het zorgleefplan van de bewoner en evalueer ik halfjaarlijks tijdens een zorgleefplanbespreking (ZLB) met bewoner, naaste en/of wettelijk vertegenwoordiger en zorgteam.
De locatie waar ik werk heeft geen gesloten afdelingen of woongroepen, maar kiest ervoor om iedereen in een eigen appartement te laten wonen, waar de zorg geboden wordt die nodig is. Hierdoor is iedereen die er woont gewend om zich vrijelijk te bewegen binnen de grenzen die voor hem of haar haalbaar zijn. Dit maakt dat de strenge covid-19-maatregelen heel veel impact hebben. Waar eerder vrijheid en eigen regie mogelijk was, is dit nu ernstig beperkt. Dit levert vragen en onrust op bij zowel bewoners als hun familie.
Een van mijn bewoners is een 92-jarige dame met dementie. Ondanks haar dementie is ze nog best goed in staat om aan te geven wat belangrijk voor haar is. Ze loopt veel, wandelt graag en doet graag klusjes voor anderen. Dit past allemaal erg bij de verpleegkundige die ze vroeger was. Ze kan indringend vertellen over hoe ze zich als verpleegkundige staande hield tijdens uitbraken van TBC, mazelen en influenza. Rust, reinheid en regelmaat (de 3 r’en) waren hierbij de 3 hoofdregels. Over deze belangrijke 3 basisprincipes in de zorg schreef Florence Nightingale als eerste in haar boek Notes on Nursing (1859) Volgens die oude basisprincipes leeft deze dame nu nog steeds. Al haar dagen zien er min of meer hetzelfde uit. Ze ziet zoveel mogelijk dezelfde gezichten (medewerkers en familie). Dit geeft haar het houvast dat ze vanwege haar dementie zo nodig heeft en waardoor ze redelijk zelfstandig is gebleven.
Half april ontvang ik een bezorgde email van haar familie. Wat gaat er gebeuren als hun moeder covid-19 krijgt? Ze hebben met elkaar verschillende scenario’s uitgedacht; van mild ziek worden tot aan ziekenhuisopname. Terwijl ik de email lees denk ik: ik had bij deze dame toch in de laatste zorgleefplanbespreking een terughoudend beleid afgesproken, waarbij ook ziekenhuisopname niet meer aan de orde was? Wat maakt nu dat deze familie nu toch denkt aan dit scenario?
Als ik haar dochter bel stel ik haar deze vraag. De familie is ongerust geworden door alle geluiden in de media, waar in zijn algemeenheid gesteld wordt dat ouderen niet welkom zijn op een corona-afdeling of een IC in een ziekenhuis. Ze zijn bang dat hun moeder hiermee niet goed behandeld zal worden en mogelijk onnodig overlijdt aan covid-19. Hoe kan zij nu bij voorbaat uitgesloten worden van een ziekenhuisopname?
Ik leg aan de dochter uit hoe een opname in het ziekenhuis op een covid-19-afdeling eruitziet: isolatie op een eigen kamer, alle medewerkers van top tot teen in persoonlijke beschermingsmiddelen. Een vervreemdende en onpersoonlijke omgeving, zonder de 3 r’en die voor mevrouw zo belangrijk zijn. We komen samen tot de conclusie dat dit voor haar erg angstaanjagend zal zijn en haar zeer waarschijnlijk erg ongelukkig zal maken. We besluiten dat een ziekenhuisopname dan ook niets gaat toevoegen aan de kwaliteit van leven van haar moeder. Sterker nog; het zal de kwaliteit van haar leven fors verminderen.
Wat is er dan wel mogelijk, mocht mevrouw ziek worden van covid-19? Ik leg aan de dochter uit dat voor covid-19 helaas geen behandeling mogelijk is (ook niet in het ziekenhuis). Eventuele bijkomende klachten kunnen we in het verpleeghuis wel proberen te behandelen. We kunnen waar nodig antibiotica geven (voor een eventueel bijkomende ontsteking), kunnen zuurstof geven en klachten van ernstige benauwdheid, pijn of ander ongemak ondersteunen met medicatie.
Mocht zij terminaal ziek worden dan zullen we zorgdragen voor een waardig en zo comfortabel mogelijk stervensproces. Vanwege de strenge bezoekregels is de dochter bang dat haar moeder in dat geval alleen zal moeten sterven, terwijl het haar uitdrukkelijke wens is dit in bijzijn van haar familie te doen. Daar blijkt de meeste pijn en zorg bij de familie te zitten. Kan de familie bij ernstig ziek worden of overlijden van hun moeder wel de zorg bieden die ze haar zo graag willen geven, die we met elkaar hebben afgesproken tijdens onze ACP-gesprekken?
Belangrijk hierin zijn voor mevrouw opnieuw de 3 r’en rust, reinheid en regelmaat; samen met haar familie in alle rust op haar eigen kamer en in haar eigen bed kunnen sterven. In overleg met de afdeling en EVV komen we samen tot voorlopige afspraken, waarin binnen de strenge bezoekregeling, toch ruimte gevonden is voor het respecteren van de gemaakte afspraken. Dit geeft de familie en de afdeling de rust die ze in deze roerige tijd zo nodig hebben.
Het maakt voor mij nog maar eens duidelijk dat ACP een proces is. Dat je met dergelijke afspraken niets in cement giet, dat afspraken kunnen veranderen. Juist in deze onvoorspelbare en ongewone tijden is het belangrijk om er aandacht voor te hebben; afspraken te evalueren, aan te passen of soms met elkaar nogmaals vast te stellen.