Nieuwsberichten
Gevraagd: méér creativiteit om waardevolle zorg te bieden!
04 mei 2020
Mijn werkplek bevindt zich op de afdeling cardiochirurgie van een topklinisch ziekenhuis in Nederland, het Medisch Centrum Leeuwarden te Friesland. Mijn werkzaamheden als verpleegkundig specialist vinden plaats binnen zowel de polikliniek, de kliniek als het operatiecentrum. Samen met drie verpleegkundig specialisten, vijf pa’s en één basisarts draag ik de zorg over de (poli)klinische patiënten. Ook assisteren wij o.a. de thoraxchirurgen tijdens operatieve ingrepen zoals CABG’s, klepoperaties en aortachirurgie.
De coronacrisis heeft ons in het noorden ook flink aan het wankelen gebracht. Het aantal positieve besmettingen valt relatief gezien mee in vergelijking met bijvoorbeeld het zuiden van het land. Toch merken wij ook direct de gevolgen van de grote toestroom van coronapatiënten. Alleen al door landelijke verdeling van (specialistische IC-)zorg naar ons ziekenhuis vanuit andere provincies. Onze afdeling werd tijdelijk opgeheven om plaats te maken voor covid-19 patiënten, waardoor we werden ondergebracht op de afdeling cardiologie. De meeste electieve patiëntenzorg, de zogenoemde “wachtlijst” werd opgeschort en de poliklinieken werden gesloten. Inmiddels wordt er gekeken hoe de electieve zorg weer hervat kan worden en in welke vorm. Vele patiënten die drie maanden geleden nog konden “wachten”, kunnen nu niet meer wachten en hebben een indicatie met een hogere urgentie. Tot op heden is onduidelijk of patiënten buiten deze wachtlijst om ons zijn ontvallen doordat de chirurgische behandeling mogelijk te laat kwam.
Helaas is de harde werkelijkheid dat deze crisis onze patiënten op meerdere fronten hard, of moet ik zeggen “hart” treft. Niet alleen is er een verhoogd risico op het krijgen van het zo gevreesde covid-19 virus en daarmee een verhoogde kans op mortaliteit, door de veelal hogere leeftijd en co-morbiditeit. Eenmaal in het ziekenhuis weet je als hartpatiënt dat je de opname zoveel mogelijk “alleen” moet doorstaan. Op de IC is familiebezoek beperkt (enige tijd zelfs helemaal verboden geweest). Na de ingreep is de patiënt uitermate kwetsbaar maar is er wederom wel veel behoefte aan intermenselijk contact. Echter, zowel de verpleegkundigen, de medisch en verpleegkundig specialisten beperken het lichamelijk contact met de patiënt en familie of dierbaren worden opnieuw maar beperkt toegelaten. Tijdens de ontslagprocedure houd ik soms “mijn hart vast”. Hoe zal de patiënt omgaan met zijn herstel terug in de thuissituatie, het verpleeghuis of revalidatieoord met een risico op covid-19 tijdens het revalidatieproces? Immers, besmet worden met covid-19 na een hartchirurgische ingreep betekent mogelijk een doodsvonnis.
Tel daarbij op dat de uitgangssituatie (toename klachten) van veel patiënten vooraf aan de geplande chirurgische ingreep ook steeds nijpender wordt (doordat de wachtlijst groeit en patiënten van gepland in spoed veranderen, hetgeen nooit een goede uitgangsmaat voor het ondergaan van een hartchirurgische ingreep is) en de cascade is een feit.
De voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVvC), Bert van Rossem uitte op 3 april jl. in een item tijdens het NOS journaal al zijn zorgen over het “wegblijven van hartpatiënten”. Uit representatief onderzoek van het NVvC en de Nederlandse Hart Registratie (NHR) blijkt dat de hulpvraag “pijn op de borst” met maar liefst 45 procent ten opzichte van het voorgaande jaar was afgenomen. De eventuele gevolgen hiervan op de lange termijn zijn nog niet bekend.
De directeur van het expertisecentrum voor patiënten met hart- en vaatziekten verwoordde in een reactie op het bovenstaande dat het een idee zou zijn de zorg voor hart- en vaatpatiënten anders te organiseren. Wellicht valt te denken aan telemonitoring en meer digitale interactie met de patiënt. Waarbij zij opmerkt dat het contact met de patiënt thuis nu meer is als het contact tussen een planbureau en de patiënt, in plaats van tussen een medisch specialist en de patiënt.
Zelf wil ik graag benadrukken dat ik juist ook een rol weggelegd zie voor de verpleegkundig specialist in het laatste. In het Leids Universitair Medisch Centrum is men al zeer bedreven in het inzetten van verpleegkundig specialisten binnen Ehealthprogramma’s en ook binnen het Medisch Centrum Leeuwarden zijn dergelijke programma’s bekend. Programma’s die, ondersteund door Artificial Intelligence (AI), steeds “slimmer” worden en daardoor hun nut bewijzen. Waarom niet meer gebruik maken van de hedendaagse technologie om onze patiënten te monitoren, te begeleiden en daar waar nodig is te bewegen tot aanpassing van hun gedrag?
Filosofeer even met mij mee: stel we geven iedere cardiochirurgische patiënt op de wachtlijst een E-watch waarbij dagelijks de bloeddruk, hartritme en andere parameters worden bijgehouden. Deze data wordt, met toestemming van de patiënt natuurlijk, doorgegeven aan de polikliniek cardiologie (omdat deze in verbinding staat met de covid-19 app zien we of de patiënt een verhoogd risico loopt). Door dagelijks het klachtenpatroon te monitoren, kan er een signaal volgen bij afwijkingen. Dit signaal komt terecht bij de VS die contact opneemt met de patiënt waarna een risicoanalyse volgt. Is er daadwerkelijk sprake van een verhoogd risico op een incident? Indien dat het geval is, wordt de patiënt ingepland voor een ziekenhuisbezoek. Het gebruik van AI in combinatie met Value Based Heatlh Care programma’s heeft laten zien dat poliklinische contactmomenten gereduceerd kunnen worden met 40% (Deen van, et al. 2013).
Dit is zou een hele goede mogelijkheid kunnen zijn in deze coronatijd. Tevens kan je in kaart brengen of iemand in de afgelopen tijd in aanraking gekomen is met covid-19 positieve personen, en of er in dezen dus ook verhoogd risico is. Als bijkomend voordeel verzamel je een schat aan data, wat bijvoorbeeld weer kan worden gebruikt voor (wetenschappelijk)onderzoek.
Elders is al ruime ervaring opgedaan aangaande zelftests, bijvoorbeeld bij het bevolkingsonderzoek darmkanker. Indien er een test beschikbaar komt waarmee met (bijvoorbeeld) een vingerprik door de patiënt zelf een sample is af te nemen, die wordt opgestuurd en de testuitslag op voorhand bekend is (48 uur voor opname), kunnen wij de patiënt een bezoek aan het ziekenhuis besparen. Op de dag van opname kunnen wij de patiënt dan ontvangen en behandelen met menselijke waarde.
Ik pleit daarom voor een meer creatieve en oplossingsgerichte opstelling om deze crisis te bezweren. En laten we ons verder inzetten voor méér waardegedreven zorg. Waarbij het nu een keer echt gaat om de patiënt en niet om het ziektebeeld. De verpleegkundig specialist wordt in staat gesteld om door middel van het toepassen van patiëntdata in combinatie met haar menselijk handelen, en de brugfunctie die zij heeft tussen politiek, ziekenhuisbestuur, (medisch)specialisten, verpleegkundigen en verzorgenden, beleid te maken. Beleid dat serieus genomen wordt en vertaald wordt van de patiënt naar de bestuurstafel – net zoals Florence dat deed.
Laten we stoppen met denken in eilandjes. Ja, de IC is belangrijk en ja, de huidige zorg staat onder druk, maar aan de horizon gloort er zoveel hoop, omdat er nu zo veel mogelijk blijkt door de crisis. De huidige gezondheidszorg liet al jaren zien dat de rek er aan alle kanten uit was, of zijn we dat soms vergeten? Willen we echt weer terug naar hoe het was? Persoonlijk vind ik het systeem hopeloos verstard, bureaucratisch en soms zelfs op het amateuristische af.
Historisch gezien leiden dit soort crises tot de meest ingenieuze ontwikkelingen. Dat moeten we zien te omarmen, zeker als verpleegkundig specialisten in Nederland. Waarom? Omdat we dat aan onze patiënten verplicht zijn, wij kunnen het verschil maken, met kennis van wetenschap en praktijk. We hadden één Florence, nu hebben we er minstens 4.000.